บทบาทและความสำคัญของสื่อการเรียนการสอน

1. ความสำคัญของสื่อกับกระบวนการเรียนการสอน

คำว่า  สื่อ (Media) โดยทั่วไป  หมายถึง  ตัวกลางหรือระหว่าง (Between)  ซึ่งในที่นี้ถ้าหมายถึงการสื่อสารแล้ว  สื่อจะหมายถึงสื่อต่าง ๆ ที่เป็นการแนะนำความรู้หรือสารสนเทศ (Information) ระหว่างผู้สื่อกับผู้รับ  เช่น  ภาพยนตร์  วิทยุ  โทรทัศน์  รูปภาพ  วัสดุฉาย  สิ่งพิมพ์และอื่น ๆ  สิ่งเหล่านี้  ก็คือ  สื่อที่ใช้ในการสื่อสาร  แต่เมื่อนำสิ่งเหล่านี้มาใช้ในการเรียนการสอนแล้ว  เราเรียกสิ่งเหล่านี้ว่า  สื่อการเรียนการสอน  ด้วยเหตุนี้  สื่อการเรียนการสอนจึงมีหน้าที่เป็นพาหนะนำความรู้ไปสู่ผู้เรียนในขณะที่มีการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน  คำว่า  สื่อการสอน  ตรงกับคำภาษาอังกฤษว่า  Instructional  Media  จึงแยกคำว่าสื่อการสอนออกเป็น  2  คำ  คือ  สื่อ(Medium เป็นเอกพจน์ Media  เป็นพหุพจน์)  กับคำว่าการสอน (Instruction) สื่อ(Medium,pl. Media) เป็นคำที่มาจากภาษาลาตินว่า “ Medium” แปลว่าระหว่าง  between  หมายถึง  สิ่งใดก็ตามที่บรรจุข้อมูลเพื่อให้ผู้ส่งและผู้รับ  สามารถสื่อสารกันได้ตรงตามวัตถุประสงค์  สื่อที่นิยมใช้ประกอบการเรียนการสอน  เช่น  สไลด์  วิทยุ  โทรทัศน์  วิดีโอ  แผนภูมิ  ภาพนิ่ง  เครื่องฉายข้ามศีรษะ (Over  head) ซึ่งจะกล่าวถึงคุณประโยชน์  วิธีการใช้  ข้อดี  ข้อเสีย  และวิธีเก็บรักษาสื่อเหล่านี้ในรายละเอียดต่อไป

2. ความสำคัญของสื่อการเรียนการสอน

สื่อการสอนแต่ละชนิดนั้นมีคุณค่าต่อการเรียนการสอนเป็นอย่างยิ่งผู้สอนสามารถที่จะเอาสื่อใช้ประกอบการเรียนการสอนได้ทุกระดับชั้น  ตั้งแต่การศึกษาระดับปฐมวัยจนถึงระดับอุดมศึกษา  โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระดับปฐมวัยนั้น  การใช้สื่อการเรียนการสอนกับวัยเด็กยิ่งมีความจำเป็นและมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่งเพราะเป็นวัยแรกเริ่มแห่งการพัฒนาการในทุก ๆ ด้าน  ซึ่งได้กล่าวถึงประโยชน์และความสำคัญของสื่อการเรียนการสอนไว้ดังนี้

1. ช่วยให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ได้มากและจดจำได้นาน
2. ช่วยให้ผู้เรียนสนใจและมีส่วนร่วมอย่างแข็งขันในกระบวนการเรียนการสอน
3. ช่วยส่งเสริมการคิดเป็นและการแก้ปัญหาใจกระบวนการเรียนของผู้เรียน
4. ช่วยอธิบายสิ่งที่ยากสลับซับซ้อนให้เข้าใจได้ง่าย
5. ช่วยส่งเสริมการเรียนรู้ของเอกลักษณ์บุคคลไม่ว่าจะเป็นเด็กเก่งหรือเด็กเรียนช้า
6. ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการสอนโดยประหยัดเวลาและแรงงาน
7. ทำให้ครูสามารถปับเปลี่ยนกิจกรรมการเรียนการสอนได้หลายรูปแบบ
8. ช่วยเพิ่มประสบการณ์ของผู้เรียนให้กว้างขวางมากขึ้น
9. ช่วยแก้ปัญหาข้อจำกัดในการเรียนการสอนบางประการ อาทิ  เช่น
   • ทำสิ่งที่ซับซ้อนให้ง่ายขึ้น
   • ทำสิ่งเคลื่อนไหวเร็วให้ช้าลง
   • ทำสิ่งเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงช้าให้เร็วขึ้น
   • ทำสิ่งที่ใหญ่ให้ย่อขนาดลง
   • ทำสิ่งที่เล็กมากให้ขยายใหญ่ขึ้น
   • นำอดีตมาศึกษาได้
   • ทำสิ่งที่เป็นนามธรรมให้เป็นรูปธรรม
   • นำสิ่งที่อยู่ใกล้หรือลี้ลับมาศึกษาได้
10. ช่วยให้นักเรียนเรียนสำเร็จเร็วขึ้นและสอบได้คะแนนมากขึ้น
11. ช่วยให้ความหมายของศัพท์เพิ่มขึ้น
12. พัฒนาความคิดได้ต่อเนื่อง เช่น  ภาพยนตร์
13. ถ้าใช้สื่อการสอนอย่างสม่ำเสมอจะสามารถเปลี่ยนความคิด ทัศนคติทั้งยังช่วยสร้างทัศนคติให้มั่นคงได้
14. ช่วยให้ผู้เรียนนำความรู้ที่ได้ไปใช้ประโยชน์